Рыхтуемся да школы
Хутка ў вашым жыцці здарыцца важнае падзея – першы раз у першы клас Вы адпраўляеце свае дзіця. А пакуль наперадзе некалькі цудоўных месяцаў, якія Вы можаце правесці з карысцю: падрыхтаваць дзіця да школы.

Пры пераходзе з дзіцячага садка ў школу жыццё дзіцяці (а, такім чынам, і Ваша) змяняецца кардынальна.

Да гэтага ён быў проста дзіцем, звычайным дашкольнікам. Многае ў яго паводзінах спісвалася на тое, што ён яшчэ маленькі, патрабаванні да яго былі вельмі адносныя. Цяпер ваш дашкольнік будзе ВУЧНЕМ. Гэта значыць змяняецца яго статус, а значыць і стаўленне да яго з боку навакольных.

У яго цалкам зменіцца навакольнае становішча: групавую прастору зменіць клас з партамі і настаўніцкім сталом. І ўжо нельга будзе прапускаць заняткі, трэба будзе адкласці сваё «хачу і рабіць тое, што трэба».

Школа – гэта адзін з самых важных этапаў у жыцці дзіцяці. Не ўсе дарослыя памятаюць дзіцячы сад, але вось школьную жыццё памятае практычна кожны. І кожны памятае па-рознаму. Для аднаго школа была святам, для іншага – катаргай. Хто-то абзавеўся пастаяннымі сябрамі, а хто-то адчуваў сябе ізгоем.

Менавіта ад таго, наколькі дзіця гатова да школы, залежыць яго паспяховасць у школе. Што ж такое гатоўнасць да школы?

Гатоўнасць да школы – гэта не паказчык развітасці дзіцяці, гэта, у першую чаргу, пэўны ўзровень яго псіхафізіялагічнае сталасці.

Так, ён можа ўмець ўжо чытаць, пісаць і нават вырашаць задачкі, але не быць гатовым да навучання. Гатоўнасць да навучання складаецца з некалькіх кампанентаў. Гэта матывацыйны кампанент («Дзіця хоча вучыцца») і сталасць эмацыйна валявой сферы, дастатковы інтэлектуальны ўзровень развіцця (г. зн. «Дзіця можа вучыцца»).

Да 7 гадоў на першы план у здаровага дзіцяці выходзіць пазнавальны або навучальны матыў, у яго з’яўляецца жаданне заняць новую пазіцыю ў грамадстве, стаць дарослымі. Калі гэтага не адбываецца, у дзіцяці з’яўляюцца цяжкасці ў навучанні, а няўдачы саслабляюць цікавасць да вучобы, цяжэй і даўжэй праходзіць адаптацыя да школы.

А сталасць эмацыйна-валявой сферы – гэта і значыць, што трэба адкласці сваё «хачу» і рабіць тое, што «трэба». Гэта гатоўнасць дзіцяці дзейнічаць па правілах, засвойваць гэтыя правілы і падпарадкоўвацца ім як неабходным. Увесь школьны рэжым – гэта суцэльныя правілы, якія часта не адпавядаюць жаданням дзяцей.

Паспяховасць адаптацыі да школы напрамую звязана з самастойнасцю дзіцяці. Таму паспрабуйце даць дзіцяці магчымасць стаць больш самастойным ўжо цяпер.

Перш чым вучыць дзіця бегла чытаць, навучыце яго слухаць і распавядаць, навучыце разважаць.

Даведайцеся, ці хоча Ваш дзіця ісці ў школу? Звярніцеся да яго, напрыклад, з такім пытаннем: «Калі б хто-небудзь стаў за цябе казаць, ці пагадзіўся б ты ці няма з гэтымі словамі»:
1. Калі я пайду ў школу, у мяне з’явіцца шмат новых сяброў.
2. Мне цікава, якія ў нас будуць урокі.
3. Думаю, што буду запрашаць на свой дзень нараджэння увесь клас.
4. Мне хацелася б, каб урок доўжыўся даўжэй, чым змена.
5. Цікава, што ў школе прапануюць на сняданак?
6. Калі я пайду ў школу, то буду добра вучыцца.
7. Самае лепшае ў школьнай жыцця — гэта канікулы.
8. Мне здаецца, у школе больш цікавага, чым у дзіцячым садзе.
9. Мне хочацца ў школу, таму што хлопцы з майго дома ўжо вучацца.
10. Калі б мне дазволілі, я б пайшоў вучыцца ўжо ў мінулым годзе.
І калі вы будзеце бачыць, што дзіцяці цікавая школа не толькі з-за новых сяброў і абстаноўкі, то турбавацца не аб чым.
Даведайцеся, што ён ведае аб школе, каб школьныя правілы для яго не былі нечаканасцю.
Спытаеце яго:
1. Як звяртаюцца да настаўніцы?
2. Як прыцягнуць да сябе ўвагу, калі трэба аб чым-то спытаць?
3. Што сказаць, калі трэба выйсці ў туалет?
4. Што такое ўрок?
5. Як пазнаюць, што час пачынаць ўрок?
6. Што такое перамена?
7. Для чаго патрэбна перамена?
8. Як называецца стол, за якім дзеці пішуць?
9. На чым піша настаўнік, калі тлумачыць заданне?
10. Што такое адзнака?
11. Якія адзнакі добрыя, а якія дрэнныя?
12. Што такое школьны дзённік?
13. У класе вучацца дзеці аднаго ўзросту ці рознага?
14. Што такое канікулы?

Калі дзіцяці цяжка адказваць на гэтыя пытанні, пагуляйце ў тую ж гульню, прыдумаўшы новыя пытанні, дайце яму шанец пабыць настаўнікам, хай ён задасць вам пытанні, якія цікавяць яго пытанні.

Дзіцяці лічаць не гатовым да школьнага навучання, калі ён:
— настроены выключна на гульню,
— недастаткова самастойны,
— празмерна ўзбудзіла, імпульсіўны, некіруемы,
— не ўмее засяродзіцца на заданні, зразумець слоўную інструкцыю,
— мала ведае аб навакольным свеце, не можа параўнаць прадметы, не можа назваць абагульняючае слова для групы знаёмых прадметаў,
— мае сур’ёзныя парушэнні маўленчага развіцця,
— не ўмее і не хоча мець зносіны са аднагодкамі,
-не хоча кантактаваць з дарослымі або, наадварот, занадта развязаны.
А каб лягчэй было справіцца з цяжкасцямі скарыстайцеся некаторымі рэкамендацыямі:
1. Фармуйце станоўчы вобраз школы («даведаешся там шмат цікавага», «будзеш зусім як дарослы», ну і вядома: «купім прыгожы партфель, форму і г. д.»).
2. Прывучайце дзіцяці да школьнага рэжыму (патрэніруйцеся летам ўставаць па будзільніку, прасачыце, каб ён мог самастойна заправіць ложак, апрануцца, памыцца, сабраць неабходныя рэчы).
3. Гуляйце з імі ў школу, абавязкова са зменай роляў.
4. Гуляйце ў гульні па правілах і вучыце дзіцяці не толькі выйграваць (гэта яны звычайна ўмеюць), але і прайграваць (адэкватна ставіцца да сваёй няўдачы, памылак).
5. Чытайце дзіцяці казкі і апавяданні, можна аб школе, няхай ён іх пераказвае, разважаць разам, фантазіюйце (пажадана ён сам) аб тым, як гэта будзе ў яго, падзяліцеся сваім вопытам. Не лішнім будзе вывучыць пару вершаў.
6. Задавайце ім адкрытыя пытанні, стымулюе фантазіяваць – гэта развівае ўяўленне і гаворка. Складайце казкі, прыдумляйце рыфмы, вырашайце крыжаванкі і рэбусы
7. Звярніце ўвагу на дробную маторыку, бо першы клас – гэта ліст і вельмі вялікая нагрузка на руку і пальчыкі. Рабіце штодзённы масаж пальчыкаў і рукі ў цэлым.
8. Паклапаціцеся аб летнім адпачынку, умацаванні здароўя. Фізічна дужаму дзіцяці значна прасцей пераносіць псіхалагічную нагрузку.

І памятайце, ваша галоўная абавязак – верыць,

 што у сына або дачкі ўсё складзецца добра!!!

Матэматыка ў гульні.

Узнаўляючы ў гульні розныя падзеі жыцця, эпізоды з казак і апавяданняў, дзіця разважае над тым, што бачыла, пра што яму чыталі і гаварылі, пачынае разумець сэнс многіх з’яў. У гульні ў дзяцей фарміруюцца элементарныя матэматычныя ўяўленні, развіваецца ўсвядомленае ўспрыманне навакольнага свету, назіральнасць, абуджаецца фантазія, умацоўваецца памяць.

Развіццё ў дзіцяці элементарных матэматычных уяўленняў у дашкольным узросце стварае моцны фундамент для паспяховага навучання ў школе. У дзіцяці развіваецца мысленне, што неабходна для далейшага пазнання навакольнага свету. Яно пазнае прасторавыя адносіны паміж прадметамі, выяўляе адпаведныя сувязі, знаёміцца з формай прадметаў, іх велічынёй. Усё гэта дазваляе дзіцяці развіваць у далейшым лагічнае мысленне, якое фарміруецца на аснове вобразнага.

Паўнавартаснае развіццё лагічнага мыслення патрабуе не толькі высокай разумовай актыўнасці, але і ведаў пра агульныя і істотныя прыметы прадметаў і з’яў, якія замацаваны ў словах. Навошта логіка дашкольніку? Справа ў тым, што на кожным узроставым этапе ствараецца “паверх”, на якім фарміруюцца псіхічныя функцыі, важныя для пераходу на наступны этап. Навыкі і ўменні, набытыя ў дашкольны перыяд, паслужаць фундаментам для атрымання ведаў і развіцця здольнасцей у больш дарослым узросце. І найважнейшым сярод гэтых навыкаў з’яўляецца навык лагічнага мыслення, здольнасць дзейнічаць у галаве. Ужо ў дашкольным узросце дзеці параўноўваюць прадметы па велічыні, называюць геаметрычныя фігуры, вучацца знаходзіць адзін, многа ў найбліжэйшым наваколлі, арыентавацца ў прасторы і ў часе.

Для развіцця пазнавальнага інтарэсу да матэматычных ведаў я выкарыстоўваю мноства дыдактычных гульняў і практыкаванняў, напрыклад, “Падбяры па форме”, “Хто больш назаве?”, “Складзі квадрат” і г.д. Дыдактычную гульню “Геаметрычная мазаіка” выкарыстоўваю на занятках і ў вольны час з мэтай замацавання ведаў пра геаметрычныя фігуры, развіцця ўвагі і ўяўлення. Да заняткаў рыхтую табліцы-заданні: “Назавіце самы вялікі трохвугольнік”, “Якога колеру самая маленькая фігура?”, “Назавіце ўсе квадраты, пачынаючы з самага маленькага” і г.д.

Для замацавання ведаў, атрыманых на занятках, даю дзецям гульнявыя заданні на дом. У кутку для бацькоў выстаўляю папку з дыдактычнымі гульнямі, тлумачачы іх мэты і ход. Так, гульні з пяском, кубікамі, будаўнічым матэрыялам развіваюць у дзяцей канструктыўныя здольнасці, увагу, уяўленне, мысленне, замацаванне колеру. У час гэтых гульняў прапаноўваю заданне працягнуць ланцужок, чаргуючы ў пэўнай паслядоўнасці квадраты, вялікія і маленькія кругі жоўтага і чырвонага колеру. Потым заданні ўскладняю. Прапаноўваю, напрыклад, выканаць заданне, у якім неабходна чаргаваць прадметы, улічваючы адначасова колер і велічыню.

У сюжэтна-ролевых гульнях дзеці перадаюць усё, што яны бачаць вакол сябе. Гэтыя гульні развіваюць дзіцячую ініцыятыву, творчасць і назіральнасць. Так, гульні, звязаныя з купляй-продажам, аплатай (“Магазін”, “Пошта”, “Бістро” і г.д.), дапамагаюць замацаваць навыкі лічэння, веды пра лік і лічбы, навыкі вылічальнай дзейнасці, вымярэння, веданне эталонаў вагі, кошту. У час сюжэтна-ролевых гульняў “Сям’я”, “Школа”, “Дзіцячы сад” задаю дзецям навадныя пытанні, а старэйшым дашкольнікам ствараю праблемныя сітуацыі, вырашаючы якія дзіця параўноўвае і супастаўляе, вызначае падабенства і адрозненне. Аналізуючы праблемы, дзіця вучыцца арыентавацца ў навакольным свеце, праяўляе ініцыятыву, выказвае сваю пазіцыю і прымае чужую.

На занятках па фарміраванні элементарных матэматычных уяўленняў выкарыстоўваю гульні і фізкультхвілінкі, якія маюць рухавы характар. Жвавыя гульні разнастайныя па задуме, правілах, характары рухаў, якія выконваюцца. Дзеці авалодваюць прасторавымі ўяўленнямі, лічэннем. Напрыклад, у гульні “Жывы тыдзень” даю дзецям кружкі рознага колеру, якія абазначаюць дні тыдня. Малыя становяцца ў такой паслядоўнасці, як па парадку ідуць дні тыдня, потым разбягаюцца і па сігнале павінны выстраіць тыдзень. Ускладняю гульню тым, што дзеці выстройваюцца з любога іншага дня тыдня.

На працягу многіх гадоў цесна супрацоўнічаю з бацькамі. Бацькі наведваюць адкрытыя заняткі “Падарожжа ў свет матэматыкі”, “Падарожжа ў казку “Церамок”, “Палёт у космас”, удзельнічаюць у займальных мерапрыемствах “Матэматычны КВЗ”, “Лагічныя гульні”, “Дзень матэматыкі”, “Падарожжа па казках”, наведваюць бацькоўскія сходы “Развіццё матэматычных уяўленняў праз гульні”, “Як правільна гуляць з дзіцем”, “Матэматыка ў дзіцячым садзе”, “Дзіцячае эксперыментаванне”, на якіх таты і мамы атрымліваюць практычныя навыкі па выкарыстанні гульняў пры фарміраванні элементарных матэматычных уяўленняў у дзяцей старэйшага і сярэдняга дашкольнага ўзросту. Праводжу для бацькоў кансультацыі “Развіццё лагічнага мыслення дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту праз дыдактычныя гульні”, “Навучанне лічэнню дзяцей дашкольнага ўзросту”, “Вучымся гуляючы”, “Роля гульні ў выхаванні дзяцей” і г.д. У кутку для бацькоў размяшчаю тэматычную інфармацыю. Яны аказваюць дапамогу пры вырабе дапаможнікаў і нагляднага матэрыялу, вялікае значэнне ўдзяляюць гульням матэматычнага характару дома. Работа па фарміраванні ў дзяцей элементарных матэматычных уяўленняў дае свае станоўчыя вынікі.