У працэсе гульні дзеці засвойваюць складаныя матэматычныя паняцці, вучацца лічыць, чытаць і пісаць, а ў развіцці гэтых навыкаў дзіцяці дапамагаюць найбліжэйшыя людзі — яго бацькі. Але гэта не толькі трэніроўка, гэта таксама і цудоўна праведзены час разам з уласным дзіцем. Аднак у імкненні да ведаў важна не перашчыраваць. Самае галоўнае — гэта прывіць малому цікавасць да спазнання. Для гэтага заняткі павінны праходзіць у захапляльнай гульнявой форме. Галоўнае пры навучанні ліку, зусім не авалоданне вылічальнымі навыкамі, а разуменне таго, што азначаюць лікі і для чаго яны патрэбныя. Веды яго будуць больш трывалымі, калі вы будзеце іх замацоўваць і дома.

Варта да школы навучыць дзіця адрозніваць:

— прасторавае размяшчэнне прадметаў (уверсе, унізе, справа, злева, пад, над і т. д.);

— пазнаваць геаметрычныя фігуры (круг, квадрат, прамавугольнік, трохвугольнік, авал, ромб, і інш. );

-велічыню прадметаў;

— паняцці «больш», «менш», «частка», «цэлае».

Адна з формаў навучання элементарным матэматычным уяўленням — гульня.

Прыклады гульняў для дзяцей:

• Гульня «Наадварот» (тоўсты — тонкі, высокі — нізкі, шырокі-вузкі).

• Гульня «Прыйшлі госці» (вызначэнне без ліку роўнасці і няроўнасці дзвюх груп прадметаў прыёмам накладання). Выкарыстоўваць тэрміны «больш», «менш», «роўна«. Важна звярнуць увагу, каб дзіця не пералічвала адзін і той жа прадмет двойчы.

• Гульня «Назаві суседзяў» (дарослы называе лік, а дзіця — яго суседзяў). Напрыклад, дарослы кажа: «Два», а дзіця называе: «Адзін, тры».

• Гульня «Падзялі прадмет» (торт на 2, 4 і г.д. частак). Паказаць, што цэлае заўсёды больш часткі.

• Гульня «Знайдзі пару» (перад дзіцем у шэраг ляжаць лікавыя карткі, на якіх намаляваныя або налепленыя прадметы). Дарослы паказвае лічбу, а дзіця знаходзіць адпаведную картку.

• Лік у дарозе. Дзеці вельмі хутка стамляюцца ў транспарце. Гэты час можна правесці з карысцю, калі вы будзеце разам з дзіцем лічыць. Злічыць можна якія праязджаюць трамваі, колькасць пасажыраў-дзяцей, крамы ці аптэкі.

• Мячы і гузікі. Паняцці прасторавага размяшчэння лёгка засвойваюцца ў гульні з мячом: мяч над галавой (уверсе), мяч каля ног (унізе), кінем направа, кінем налева, наперад-назад. Заданне можна і ўскладніць: ты кідаеш мяч правай рукой да маёй правай рукі, а левай рукой — да маёй левай.

• Лік на кухні. Кухня — выдатнае месца для зразумення асноў матэматыкі. Дзіця можа пералічваць прадметы сервіроўкі, дапамагаючы вам накрываць на стол. Або дастаць з халадзільніка па вашай просьбе тры яблыкі і адзін банан.

• Збяры квадрат. Вазьміце шчыльную паперу розных колераў і выражце з яе квадраты аднаго памеру — скажам, 10 х 10 см. Кожны квадрат разрэжце па загадзя вызначаным лініям на некалькі частак. Адзін з квадратаў можна разразаць на дзве часткі, іншы — ужо на тры. Самы складаны варыянт — набор з 5-6 частак. А потым давайце дзіцяці па чарзе наборы дэталяў, няхай ён паспрабуе аднавіць з іх цэлую фігуру.

УСЁ ГЭТА ДОБРА ПАДРЫХТУЕ ДЗІЦЯ ДА ВУЧОБЫ Ў 1-М КЛАСЕ ШКОЛЫ І ЗРОБІЦЬ ЯЕ ЦІКАВАЙ І ПАЗНАВАЛЬНАЙ!

Развіццё матэматычных здольнасцей у дзяцей праз развіваючыя гульні

Адна з асноўных задач дашкольнай адукацыі — матэматычнае развіццё дзіцяці. Яно не зводзіцца да таго, каб навучыць дашкольніка лічыць, вымяраць і вырашаць арыфметычныя задачы. Гэта яшчэ і развіццё здольнасці бачыць, адкрываць у навакольным свеце ўласцівасці, адносіны, залежнасці, уменні іх «канструяваць» прадметамі, знакамі і словамі.

Адмысловая роля пры гэтым адводзіцца нестандартным дыдактычным сродкам. Сёння гэта блокі Д’енеша, палачкі Кюізэнера, падліковыя палачкі, наглядныя мадэлі і інш. Нетрадыцыйны падыход дазваляе раскрыць новыя магчымасці гэтых сродкаў.

Так, шырока вядомыя ўсім падліковыя палачкі апыняюцца не толькі падліковым матэрыялам. З іх дапамогай можна ў даступнай разуменню дзіцяці форме пазнаёміць яго з пачаткамі геаметрыі. Выкарыстоўваючы палачкі як адзінку вымярэння, ён вылучае элементы фігур і дае ім колькасную характарыстыку, будуе і пераўтворыць простыя і складаныя фігуры па ўмовах, узнаўляе сувязі і адносіны паміж імі.

Палачкі Кюізэнера могуць стаць своеасаблівай «каляровай алгебрай». Малодшых дашкольнікаў трэба пазнаёміць з палачкамі Кюізінера. Першы раз, як звычайна, палачкі прыносіць нейкі любімы персанаж ці цацка і пакідае дзецям у якасці падарунка. Далей прапануем палачкі для гульні ў свабоднай дзейнасці:

• бярэм палачкі ў правую і левую руку — па адной і шмат;
• выбіраем самыя доўгія і самыя кароткія палачкі;
• шукаем аднолькавыя палачкі;
• выкладваем на дыване з палачак агароджы, квадрацікі, домікі, лесвічку;
• шукаем палачкі таго ж колеру, што і ў героя (зайчыкі, мішкі);
• перакладаем палачкі з адной скрыначкі ў іншую;
• выкладваем палачкамі па-над малюнкамі: узоры, хаткі, мэбля.

Самае галоўнае, каб дзіця навучылася свабодна дзейнічаць з палачкамі, разумела, што яны ўсе розныя, карысталася імі.

Лагічныя блокі Д’енеша (ЛБД) — абстрактна-дыдактычны сродак. Гэта набор фігур, якія адрозніваюцца адна ад адной колерам, формай, памерам, таўшчынёй. Гэтыя ўласцівасці можна вар’іраваць, аднак часцей за ўсё на практыцы выкарыстоўваюцца тры колеры (чырвоны, жоўты, сіні). Чатыры формы (круг, квадрат, трохвугольнік, прамавугольнік). Па дзве характарыстыкі велічыні (вялікі і маленькі) і таўшчыні (тонкі і тоўсты). Можна выкарыстоўваць і іншыя колеры і формы, а таксама больш за дзве характарыстыкі велічыні (вялікі, сярэдні, маленькі, вельмі маленькі) і таўшчыні. Аднак заўсёды важна арыентавацца на магчымасці дзяцей, іх унутраную гатоўнасць прыняць больш складаныя задачы.

У названым камплекце 48 блокаў: 3x4x2x2. Можна абмежавацца і меньшым лікам блокаў: узяць менш колераў, формаў ці выключыць адрозненне па таўшчыні.

ЛБД дазваляюць мадэляваць мноства з зададзенымі ўласцівасцямі, напрыклад ствараць мноства чырвоных блокаў, квадратных блокаў і інш. Блокі можна групаваць, а далей і класіфікаваць па зададзенай уласцівасці: разбіваць блокі на групы па велічыні (вялікія і маленькія, колеру (чырвоныя і не чырвоныя) і інш Далей дзецям можна раскрыць і больш складаныя аперацыі над мноствам (аб’яднанне, уключэнне, дадатак, скрыжаванне) Асвоіць іх дапамагаюць выказванні з выкарыстаннем спецыяльных слоў: «і, або», «не», «усе», «любы», » кожны» і інш.

Такім чынам, гуляючы з блокамі, дзіця набліжаецца да разумення складаных лагічных адносін паміж мноствамі. Ад гульняў з абстрактнымі блокамі дзеці лёгка і з задавальненнем пераходзяць да гульняў з рэальнымі мноствамі, з канкрэтным «жыццёвым» матэрыялам.

Гульні-галаваломкі, або геаметрычныя канструктары вядомыя з спрадвечных часоў. Сутнасць гульні складаецца ў тым, каб узнаўляць на плоскасці сілуэты прадметаў па ўзоры або задуме. Доўгі час гэтыя гульні служылі для забаўкі дарослых і падлеткаў. Але сучаснымі даследаваннямі ўстаноўлена, што яны могуць быць таксама эфектыўным сродкам разумовага і, у прыватнасці, матэматычнага развіцця дзяцей дашкольнага ўзросту.

У сучаснай педагогіцы вядомыя такія гульні-галаваломкі: «Танграм», «Чароўны круг», «Галаваломка Піфагора», «Калумбава яйка», «В’етнамская гульня», «Пентаміна». Усе гульні аб’ядноўвае агульнасць мэты, спосабаў дзеяння івыніку.

Развіваючы, выхоўваючы і навучальны ўплыў геаметрычных канструктараў шматгранны. Яны развіваюць прасторавыя ўяўленні, канструктыўнае мысленне, камбінаторныя здольнасці, кемлівасць, кемлівасць, знаходлівасць, мэтанакіраванасць у вырашэнні практычных і інтэлектуальных задач, садзейнічаюць паспяховай падрыхтоўцы дзяцей да школы.

Разнастайнасць геаметрычных канструктараў, розная ступень іх складанасці дазваляюць улічваць узроставыя і індывідуальныя асаблівасці дзяцей, іх схільнасці, магчымасці, узровень падрыхтоўкі. Дзяцей вабіць у гульнях займальнасць, свабода дзеянняў і падпарадкаванне правілам, магчымасць праявіць творчасць і фантазію.

Магчыма, каго-небудзь з дзяцей гэтыя гульні адразу не зацікавяць або прыцягнуць самыя простыя, магчыма, нешта не будзе атрымлівацца. Не варта засмучацца з-за гэтага. Працэс развіцця дзіцяці, яго інтэлектуальных здольнасцей ідзе нераўнамерна. Тое, што аднаму даступна, цікава і па сілах, іншы асвоіць пазней. Таму лепш на некаторы час адкласці гэтыя гульні і пачакаць, пакуль дзіця «паспее». Супрацоўніцтва з дарослым, яго дапамога, кантакты з больш дасведчанымі аднагодкамі і старэйшымі дзецьмі абудзяць дрымотныя сілы, цікавасць да вырашэння інтэлектуальных задач.

Кожная гульня уяўляе сабой камплект геаметрычных фігур. Такі камплект атрымліваецца ў выніку дзялення адной геаметрычнай фігуры (напрыклад, квадрата ў гульні «Танграм» або круга ў «Чароўным крузе») на некалькі частак.

На любой плоскасці (стол, фланелеграф, магнітная дошка, кавалак кардона, фанеры, пластыка і т. д.) з геаметрычных фігур, якія ўваходзяць у набор, выкладваюцца сілуэты хаты, зайца, лісы, маста, чалавека ці сюжэтная карцінка.

Спосаб дзеяння ў гульнях просты, аднак патрабуе разумовай і рухальнай актыўнасці, самастойнасці і складаецца ў пераўтварэнні, змене прасторавага становішча частак набору (геаметрычных фігур).

Пад час гульні атрымліваецца сілуэтная выява прадмета. Яна ўмоўна, схематычна, але выява лёгка адгадваецца па асноўных, характэрных прыкметах прадмета, будынку, прапарцыйным суадносінам частак, форме. З любога набору можна скласці абстрактныя выявы разнастайнай канфігурацыі, узоры, геаметрычныя фігуры. Калі сілуэт, складзены гуляючым, цікавы, новы, арыгінальны па характары і рашэнні, то гэта сведчыць аб сфарміраванасці ў дзіцяці сэнсарных працэсаў, прасторавых уяўленняў, наглядна-вобразнага і лагічнага мыслення.

Как развивать любознательность у ребенка и желание учиться

Каждый ребенок рождается любознательным. Это естественное свойство подстегивает обучение на ранних этапах.

Как же развивать любознательность ребенка, чтобы у него на всю жизнь сохранилось желание учиться?

• Слушайте вопросы ребенка и не ленитесь отвечать на них.Ведь малыши — ужасные «почемучки». Им нужно узнать очень многое, поэтому они постоянно задают вопросы. И неудивительно, что у вас, родителей, часто голова идет кругом от дождя их вопросов. Иногда желания отвечать на сотый вопрос «почему?» и «что это?» может и не оказаться, но все же постарайтесь не прятаться от любознательного дождя под зонтиком усталости или равнодушия. Не одергивайте ребенка, не молчите. Не говорите ему, что «ты слишком мал, чтобы понять это». Все вопросы крохи заслуживают вашего ответа, поскольку он на данном этапе все щупает, рассматривает, пробует, слушает, а потом пытается разобраться в своих ощущениях. Отвечая, вы обязательно должны учитывать возраст вашего «любознайки». Если малыш не будет получать ответы на свои, такие важные для него вопросы, то вскоре он перестанет спрашивать. И самое главное — вопросы могут исчезнуть вовсе из его жизни. Поэтому не ленитесь объяснять малышу, как устроен мир, ведь так вы делаете его более умным.

— Примиритесь с исследовательской деятельностью малыша, и не только примите ее как должное, но и поощряйте ее. Мир полон захватывающих вещей, и для вас, родителей, это часто беда, ведь ребенку надо с ними экспериментировать.

Любопытному малышу интересно все: что будет, если дер­нуть кошку за хвост, сорвать листочек комнатного цветка, положить в воду телефонную трубку? Что будет, если попробовать песок на вкус или кинуть им в лицо товарищу по игре, бросить игрушечный автомобиль через всю комнату? Если эксперимент вашего юного исследователя становится опасным и разрушительным, вам необходимо остановить его, переключив внимание и исследовательскую мысль на другой объект. При этом объясните малышу, что вас не устраивает не сам процесс, а его результат. Для поддержки малыша-ученого проводите опыты и эксперименты вместе с ребенком: лепите из теста пирожок, собирайте букет для мамы, сдувайте пух с одуванчика, просеивайте песок через сито, смешивайте пищевой краситель с водой и т. д.

• Показывайте и наблюдайте вместе с малышом мир. Наблюдение — прекрасный способ познания мира! Музеи, игровые площадки, лужайки, магазины игрушек, парки, зоопарки, оживленные улицы — маленькому ребенку почти везде есть чему поучиться. Посещайте выставки, концерты, театры, ходите в гости — ваш ребенок обязательно найдет что- то интересное для себя. Делитесь с малышом собственными наблюдениями, задавайте ему вопросы и обсуждайте их с ним.
• Дайте возможность и просто позволяйте ребенку получать разнообразные впечатления.Пусть малыш качается на качелях, катается с горки, плещется в детском бассейне, сажает цветы, дергает сорняки, играет в мяч, посыпает тесто мукой, рисует мелком, накрывает на стол, жмет на кнопку звонка, играет с детьми, активно осваивает детскую площадку, моет посуду. Возможностей много, они есть везде. Приобретаемый опыт ценен сам по себе, а ваши комментарии могут сделать его еще более ценным. Все, что делает малыш, дает ему необходимый жизненный опыт.
• Поощряйте фантазии и импровизации ребенка.Ведь вашего малыша учите не только вы и реальный мир вокруг него, но и мир фантазий, который вы можете создать с помощью книг, кино, мультфильмов, телевизионных передач. По­ощряйте любые игры. В собственном воображении ваш ребенок может стать белкой в лесу, Котом в сапогах или Братцем Кроликом, кассиром за прилавком или Винни-Пухом, песиком в конуре или кем угодно. Предлагайте малышу придумывать свои сказки или переписывать уже хорошо ему знакомые. Не бойтесь смешивать характеры и ситуации в разных сказках, которые ваш ма­лыш знает. Добавьте Бабу-ягу в сказку о Красной Шапочке, Колобка — в историю о Снежной Королеве. Задавайте малышу вопросы: «А что бы произошло, если бы на месте Красной Шапочки была Снежная Королева? И как бы жили тогда герои?» Позвольте ему придумать свой вариант развития событий, стимулируя фантазию дополнительными вопросами. А вы тем временем сможете спокойно домыть посуду или собраться к выходу на улицу.
• Не поощряйте стремление малыша часто смотреть телевизор.Поскольку это самый простой способ отключить активное познание мира. Да, ребенок способен почерпнуть информацию из некоторых тщательно отобранных детских передач, однако это пассивное обучение. Ребенок начинает ждать, что все его вопросы разрешатся с помощью простых образов, без личного участия, считает, что все ответы придут к нему в виде готовых мелькающих картинок, танцующих животных и легких мотивчиков. Просмотр подряд всех телепередач не поможет вашему ребенку учиться самостоятельно, быть активным участником познавательного процесса. Из-за просиживания перед телевизором малыш станет нелюбознательным учеником, у которого нет желания делать собственные открытия. Поэтому старайтесь сами меньше сидеть у телевизора и усаживать рядом малыша. А если вы хотите, чтобы малыш посмотрел какую-то конкретную передачу, смотрите вместе с ним.
• Включайте обучение в повседневную жизненную деятельность. Это достигается небольшими усилиями. Вы можете познакомить ребенка с числами («Тебе дать одно печенье или два? Это один, это два»), цветами («Ты наденешь красный свитер или синий? Вот это красный, а это синий»), буквами («Вон видна буква «М». С нее начинаются «мама» и «молоко»»). Вы можете рассказать о животных («Это кошка, она сейчас мурлыкает»). Ваша цель не в том, чтобы научить ребенка считать или читать к полутора годам, а в том, чтобы заронить искру интереса к этим областям знания и создать основу для будущего обучения, все остальное ребенок изучит сам.
• Меняйте обстановку.Передвиньте стул в комнате ребенка, переложите вместе с ним игрушки на другие места. Поговорите о том, что изменилось. Стало ли уютнее? Более удобно? Более красиво? Поощряйте высказывать свою точку зрения и искать лучший вариант с точки зрения вкуса ребенка.
• Обучая ребенка, играйте с ним. Обучение должно стать веселой забавой. Если ваш ребенок почувствует, что вы его заставляете учиться, ругаете, высмеиваете и кричите за неудачи, если вы будете ставить перед малышом трудные не по возрасту задачи, насильно заставлять что-то делать, то он начнет страшиться учебы, страшиться узнавать что- то новое. Поэтому старайтесь, чтобы обучение для ребенка сопровождалось игрой и забавой.
• Будьте для малыша примером. Пусть кроха поймет, что вы тоже любите исследовать окружающий мир, что обучение продолжается всю жизнь. Желание учиться, как для вас, так и для ребенка, заразительно. Показывайте ему пример. Рассказывайте о своих наблюдениях и новых знаниях, пусть ребенок понимает, что обучение продолжается всю жизнь. Ваш интерес к жизни будет лучшим образцом для подражания.
• Разбавляйте привычные для малыша традиции экспериментами.Иногда отходите от привычного для малыша уклада жизни. Например, покормите ребенка кашей на ужин и дайте ему суп на завтрак. Необычный поворот событий даст вам отличную почву для разговоров и рассказов о разном образе жизни. Например, о том, что в Японии едят суп мису на завтрак. Или что во времена царей детей из аристократических семей обучали не в садиках и школах, а дома и не учителя, а гувернантки из разных стран. Так ваш малыш с детства будет приучаться видеть разные способы решать один и тот же вопрос и повысит свой уровень эрудиции. Всегда интересуйтесь мнением малыша по различным вопросам. Задавайте вопрос о том, кто ему больше нравится — Русалочка или Король Лев, железные дороги или мягкие игрушки. Приходите в такой же восторг от стрекозы или жука, расспрашивайте о том, что он узнал нового в садике и что он думает об окружающих его предметах. Не ленитесь показывать, насколько вам с ним интересно.

Будьте ребенку другом с самого детства — и вы привьете ему вкус к жизни!